SDG Stories

Water is voor ons mensen van groot belang. We bestaan zelf ook voor een groot deel uit water, vrouwen zo’n 52% en mannen 63%. Water is van essentieel belang voor een gezond lichaam. Het speelt een belangrijke rol bij de opname van voedingsstoffen in de darmen, het transport van voedings- en afvalstoffen in het lichaam en het regelen van de lichaamstemperatuur. Zonder water is het lichaam dan ook niet in staat om goed te functioneren. 

Gezien het grote belang van water en de waterproblemen die er wereldwijd bestaan, is er een speciale en internationale dag gewijd aan water. Ontstaan in Rio de Janeiro in 1992 tijdens een United Nations Conference on Environment and Development: World Water Day. Een dag georganiseerd door UN Water die in het teken staat van schoon (drink)water, sanitaire voorzieningen en hygiëne. Onderwerpen die voor veel mensen in de wereld een dagelijkse strijd zijn. 

De internationale gemeenschap wordt ieder jaar uitgenodigd om verschillende activiteiten te organiseren om het publieke bewustzijn aan te wakkeren. Denk aan de publicatie en verspreiding van documentatie, het organiseren van conferenties, seminares en het organiseren van exposities voor de conservatie en ontwikkeling van watervoorzieningen.  Daarnaast zijn er de afgelopen jaren veel activiteiten bijgekomen die voor een breder en jonger publiek toegankelijk zijn. Dit maakt World Water Day een inclusiever en laagdrempeliger collectief. Zo is Games4Sustainability gelanceerd met een bibliotheek van meer dan 100 spellen die inzoomen op verschillenden Sustainable Development Goals. 

Van korte rollenspellen die vragen je in de huid van een boer te kruipen die te maken heeft met aanhoudende droogte tot urenlang hangen boven een bordspel om de stad Florima te behoeden van een overstroming. Zo ben je al spelend bezig met belangrijke onderwerpen en komt het soms wat ver-van- mijn-bedshow wèl dichtbij! 

De jaarlijkse edities van de World Water Day worden voorzien van een passend en actueel thema. In 1994 trapte men de 2e editie af met het thema Caring for Water Resources is Everybody’s Business. Daarbij werd het wijdverspreide en globale karakter van watervoorzieningen centraal gesteld. Drie jaar later werd met het thema The World’s Water, Is There Enough? aangekaart dat de watercrisis niet ontstaan was door een algeheel tekort aan water maar door het gebrekkige globale watermanagement. De jaren daarna stonden thema’s als water en gender, water voor ontwikkeling, water en ziekten en water en cultuur op de voorgrond. Dit laatste thema uit 2006 benadrukte de culturele variëteit van de wijze van gebruik, viering van en de kijk op water wereldwijd. 

In 2021 stond de waardering van water centraal. Niet alleen het financiële aspect maar omvatte een breed scala aan onderwerpen, van onze huishoudens, cultuur, gezondheid, educatie, economie tot natuur. De treffende slogan die hierbij ondersteunde was: ‘We forget that the water cycle and the life cycle are one’. 

Ter gelegenheid werden in de provincie Ontario in Canada maarliefst 9 (kinder)festivals georganiseerd. Zo stonden tijdens het Eastern Ontoraio Children’s Water Festival 5 water gerelateerde thema’s op de voorgrond in zo’n 25 uitdagende ontdekkingsactiviteiten. Kinderen en hun ouders mochten zo spelenderwijs kennis maken met de wetenschap en techonologie achter water, om het zo ècht tot leven te laten komen. 

In 1998 stond tijdens de World Water Day dit thema ook al op de agenda en in 2022 keert het terug met een nieuwe slogan: Grondwouter: Making the invisible visible. Grondwater mag dan vaak niet zichtbaar zijn voor het oog, haar impact is zichtbaar in elke hoek van de wereld. Door sommigen omschreven als de onzichtbare schat die ons leven verrijkt, daagt UN Water ons uit om deze in gezamenlijkheid zichtbaar te maken. De challenge die zij ons voorleggen is het maken van een video van 60 seconden met daarin antwoord op de vragen: Op welke manier heeft grondwater impact op jouw leven? Is er genoeg grondwater? Is het grondwater wel veilig en wat moeten we doen om het te beschermen? Allemaal belangrijke vragen die ons uitnodigen om eens in te zoomen op hoe dit onderwerp effect heeft op ons leven. Weet jij al wat voor antwoorden JIJ zou geven op bovenstaande vragen? 

Waar sommige mensen voor hun dagelijkse waterbehoefte naar hun eigen kraan lopen om water te tappen, moeten anderen zich richting een gemeenschappelijke waterpomp begeven. Dit is voor veel mensen in het mondiale zuiden, met name in rurale gebieden, een dagelijkse bezigheid. Van oudsher is het halen van water uit een put een vrouwentaak. Vrouwen en meisjes besteden uren en uren per dag aan de kilometerslange loodzware wandeltocht, vaak voor maar een klein beetje water; Om nog maar niet te spreken over de kwaliteit van het water.  

Het ontbreken van schoon drinkwater is een mondiaal probleem; Eén op de drie mensen hebben geen toegang tot veilig drinkwater. Op het Afrikaanse subcontinent is het een dagelijkse realiteit en besteden voornamelijk vrouwen en meisjes 200 miljoen uur per dag aan het ophalen van water. Naast de vele uren die dit vergt, zijn er ook nog bijkomende gevolgen zoals rugklachten door het tillen van de zware jary cans en kan de route naar de ver gelegen waterbron gevaarlijk zijn. Om dit aan te pakken zijn er de afgelopen jaren veel waterpompen bijgekomen en hebben hulporganisaties en overheden zich verdiept in de ontwikkeling van deze watervoorzieningen.  

Een sprong terug in de tijd om een beetje achtergrond te schetsen, brengt ons in China. 

Al meer dan 1000 jaar wordt daar gebruik gemaakt van de waterpomp. Deze is door de tijd geëvalueerd door de ontwikkeling van verschillende technieken van de kettingpomp naar de touwpomp. Een relatief eenvoudige technologie die tevens makkelijk in gebruik is. Aanvullende aanpassingen door de jaren heen heeft de pomp effectiever gemaakt door een lichtere constructies die de opvoerhoogte vergroot. De opvoerhoogte maximaliseren is belangrijk doordat het grondwaterpeil fluctueert vanwege klimaatverandering. Een hoge opvoerhoogte betekent dat ook tijdens droogte en lange grondwaterstanden dat er water uit de put kan worden gehaald. Met een èèn-persoonsbediening kunnen waterdieptes tot 35 meter worden gehaald en met een tweepersoonsbediening tot wel 60 meter. 

Doordat het touwpompsysteem eenvoudig lokaal te maken is en relatief goedkoop in vergelijking met andere pompen worden deze in meer dan 30 landen gebruikt. In bijvoorbeeld Nicaragua waar de pomp in de jaren ’80 werd geïntroduceerd, is de pomp inmiddels de nationale standaard watervoorzieining op het platteland.  

Naast de touwpomp wordt er constant gewerkt aan nieuwe technieken, zoals waterpompen op zonne-energie en zelfs fiets-aangedreven-waterpompen. De insteek is om de tijdsbesteding aan het halen van water te reduceren. Met name vrouwen en meisjes plukken hier de vruchten van, waardoor er meer tijd is voor werk en school. 

Daarnaast is de duurzaamheid van pompen een belangrijke voorwaarde. Repareren en onderhoud dienen periodiek te worden gedaan. Hiervoor is het betrekken van de lokale bevolking essentieel, waardoor technieken die gemakkelijk te repareren zijn de voorkeur krijgen. Het betrekken van de lokale gemeenschap bij het aanleggen van waterpompen is vaak de eerste stap richting het slaan van een duurzame waterput. 

Zo is er in Mali het Dowa Project gestart (DOOR?). Deze speelt in op de gebrekkige functionaliteit van vele waterpompen. Maar 50% van de pompen zijn volledig bruikbaar, wat resulteert in miljoenen mensen die dagelijks meer dan 6 kilometer moeten lopen naar een goed werkende waterpomp. Het project traint mensen om zowel de zakelijke als de technische kant van de waterpompen in beheer te kunnen nemen. Zo kunnen er reguliere onderhoudsbeurten worden uitgevoerd en worden de pompen zelf gerepareerd bij storingen. De gemeenschap betaalt daar bijvoorbeeld een kleine bijdrage voor om op reguliere basis deze medewerkers te kunnen betalen voor hun diensten. Zo krijgen gemeenschappen eigenaarschap over de pompen en worden ze zelfstandig en onafhankelijk van buitenstaanders voor haar watervoorziening. 

So let’s pump it up! 

Tegenwoordig kampen door veranderende omstandigheden, van het klimaat tot de aanhoudende verstedelijking, steden steeds meer met problemen op het gebied van
watermanagement. Èèn op de vier steden heeft problemen met de kwaliteit en/of kwantiteit van water. Dit probleem is vandaag de dag zeer relevant gezien meer dan de helft van de mensheid in steden leeft en dit aantal nog steeds gestaag groeit. De zorg voor kwalitatief schoon drinkwater aan het publiek is namelijk geen eenvoudige taak. De complexiteit van deze belangrijke taak werd in steden in het middeleeuwse Midden-Oosten aangepakt door het organiseren van goed en doelmatig watermanagement. Kenmerkend waren de diversiteit aan systemen, niet èèn centraalsysteem. Er bestonden grootschalige aquaducten en (ondergrondse) kanalen maar ook kleinschalige cisterenen, ondergrondse waterreservoirs met zuilenbouw, die regenwater opvingen en de publieke drinkwaterfonteinen van de stad bedienden. De diversiteit van systemen zijn belangrijk geweest voor de duurzame watervoorziening.

Ondanks dat moderne steden niet 1-op-1 te vergelijken zijn met hun historische tegenhanger, kunnen er toch belangrijke lessen worden getrokken voor watermanagement. In de moderne watervoorzieningen wordt ook ingezien dat het inzetten van verschillende systemen kan bijdragen aan goed watermanagement. Een centraal systeem kan namelijk fragiel zijn en kwetsbaar voor uitval.

Als antwoord op de uitdagingen die stedelijk watermanagement met zich meebrengen, heeft men Water Smart Cities (WSC) geïntroduceerd. Deze steden laten zich kenmerken als groene, veerkrachtige en circulaire steden. Een WSC reduceert water gebruik, verbeterd waterefficiëntie, creëert wateropslag en faciliteert waterherbruik voor het optimaal gebruiken van de watervoorzieningen. Moderne technieken, zoals besparende toiletten en douchekoppen, worden ingezet om efficiëntie in de hand te werden. Daarnaast wordt er hernieuwd ingezet op bewustwording maatschappij breed om watergebruik te reduceren.  Een ander voorbeeld voor de verbetering van efficiëntie is te zien in Californië. Daar hebben verschillende steden sensoren in de grond die meten hoeveel water planten en bomen nodig hebben. Deze worden alleen bewaterd indien de sensoren doorgeven dat dit nodig is. Zo wordt er onnodige bewatering voorkomen.

Voor het opslaan van water kunnen tanks en basins, boven- en ondergronds, worden gerealiseerd. In Rotterdam heeft de gemeente dit door middel van het het Urban Waterbuffer project gedaan. Het project is zo opgezet dat op verschillende plekken in de stad ondergrondse waterberging gerealiseerd zijn. Èèn van de locaties is gelegen onder het lokale voetbalstadion waar jaarlijks zo’n 16 miljoen liter regenwater kan worden opgeslagen. Voor het hergebruik van water kan regenwater en grijswater worden gebruikt voor bijvoorbeeld irrigatie en sanitaire voorzieningen. Grijswater is afvalvrij en gerycled water, wat niet bruikbaar is als drinkwater maar wel voor groenvoorziening, tuinieren en toiletten gebruikt kan worden.

Om te evalueren of steden onder andere aan bovenstaande factoren voldoen, is er een meetinstrument genaam City Blueprint Approach gemaakt. Dit instrument helpt steden waterwijs te worden door middel van klimaatbestendigheid, kosteneffectieve verbeteringen door te voeren en ciculairiteit als norm te hanteren. De eerste twee steden die het waterwijs-niveau hebben bereikt zijn: Amsterdam en Singapore. Zo wordt er in Singapore as we speak een 48 kilometer lange watersnelweg gerealiseerd ter ondersteuning van het recyclen van water. Daarnaast wordt de gemeenschap betrokken door het organiseren van verschillende waterprojecten, waaronder Singepaore International Water Week. Als individu of organisatie kan je zelfs prijzen winnen door het leveren van een buitengewone bijdrage op het gebied van watermanagement. De Qifa Primary School won deze Watermark Award bijvoorbeeld door het project ‘’Water is Precious’’. De leerlingen werd gevraagd om de
waterconsumptie thuis de monitoren en hun familieleden te inspireren om zich bewust te worden van het gebruik. Het gevolg: zichtbare vermindering in watergebruik
en een vergroot bewustzijn van de meerwaarde hiervan.

Wereld Toilet Dag, een internationaal fenomeen dat elk jaar wordt gevierd op 19 november. Een dag die door de Verenigde Naties is erkend en in het teken staat van goede sanitaire voorzieningen en toegang tot schone en veilige toiletten voor iedereen. Want dit is niet voor iedereen een vanzelfsprekendheid! Eén op de drie mensen hebben geen toegang tot veilige sanitatie. Een enorme hoeveelheid die bij hun dagelijkse en natuurlijk behoeftes te maken hebben met onveiligheid, gebrek aan hygiëne, schaamte, taboe en onpraktisch gedoe. Hoogste tijd om voor iedereen het recht op een veilig toilet te faciliteren!

Waar diarree voor sommige mensen vervelend, ongemakkelijk maar relatief onschuldig is, kan dit in de verkeerde omstandigheden een dodelijke afloop kennen. In de Sub-sahara Afrika en Zuid-Azië is het een van de belangrijkste doodsoorzaken voor kinderen van 5 jaar en jonger. Elke dag sterven er zo’n 2000 kinderen aan diarree. Dit is vaak het gevolg van gebrek aan schoon drinkwater, gebrek aan sanitaire voorzieningen en het gebrek aan kennis over de consequenties van slechte hygiëne op de gezondheid. Wist je namelijk dat er in een gram poep tot 1 miljoen bacteriën en 10 miljoen virussen zitten? Zonder toilet verspreiden deze zich via het water en door de lucht, waardoor ze dodelijke ziekten veroorzaken. 

Naast ziek worden, kan het gebrek aan sanitaire ook zorgen voor (gevoelens van) onveiligheid. Je doet als mens gemiddeld 4 tot 10 keer per dag je behoefte. Stel je voor hoe ongemakkelijk dat is als je zonder toilet zit. Vrouwen zijn voornamelijk kwetsbaar bij het ontbreken van  (goede) sanitaire voorzieningen. Zij kunnen te maken krijgen met (seksueel) geweld. 

Daarnaast is het voor vrouwen en meisjes ook problematisch rondom de menstruatie. Het wassen en verschonen gaat gepaard met gebrek aan privacy en algehele faciliteiten. Dit zorgt voor gevoelens van schaamte en houdt het taboe in stand. Uit schaamte houden sommige vrouwen hun behoeftes op tot s’avonds laat, als er geen mensen meer buiten zijn.  Dat vergroot het risico om lastig gevallen te worden en vergroot daarnaast de kans op (urineweg) infecties. Stichting Simavi vraagt met haar project GIRLS POOP TOO! Aandacht voor de noodzaak van toiletten en de positie van vrouwen want het is hoogste tijd om schaamte en taboe rondom dit onderwerp te verbreken en basisvoorzieningen voor haar mogelijk te maken.

De afgelopen jaren is actief ingezet op het verbeteren van sanitaire voorzieningen wereldwijd. Zo zijn er latrines gebouwd, openbare toiletten, rioleringssystemen aangelegd en zijn er voorlichtingscampagnes geweest om mensen bewust te maken van het belang van hygiëne en sanitaire voorzieningen. Een voorbeeld van zo’n aanpak is de Child-to-Child- methode. Deze onderwijsmethode focust zich op kinderen en betrekt hun actief in het leerproces rondom hygiëne en gezondheid. Kinderen worden daarbij zelf promotor van een hygeniënische levensstijl en verspreiden dit onder hun leeftijdsgenoten, familie en hun gemeenschappen. Deze aanpak wordt inmiddels wijdverspreid toegepast en heeft veel succes geboekt in het bewerkstelligen van een verandering in de kijk op sanitaire voorzieningen en hygiëne. 

Naast de voorlichting wordt bij het werken aan verbeterde sanitaire voorzieningen de zogenaamde ‘sanitatieketen’ steeds belangrijker. Deze kringloopketen richt zich op de verwerking van de uitwerpselen. Die keten moet antwoord geven op de vragen: waar gaan de uitwerpselen naartoe, wat wordt ermee gedaan en kunnen ze nuttig gebruikt worden? Zo zijn er in de rurale gebieden latrines die vaste en vloeibare uitwerpselen gescheiden opvangen. Na toevoeging van andere materialen zoals stro, kunnen de uitwerpselen als meststof gebruikt worden en een bijdrage leveren aan de gemeenschap. Op deze manier wordt afval omgezet naar bruikbare grondstof!

Het is januari 2018. Kaapstad, de oudste stad van het continent Afrika liggend aan de Tafelbaai van de Atlantische Oceaan is in rep en roer. Waar het zeewater zover rijkt als het oog kan zien, is dit anders voor de beschikbaarheid van water voor de inwoners van Kaapstad. Wetenschappers voorspellen dat rondom april van dat jaar er een kritisch laagtepunt zal zijn van het waterniveau van de stuwmuren rondom de stad: ‘’Day Zero’’. Oftewel: geen water meer uit de kraan. 

De plotse waterschaarste is in de eerste plaats het gevolg van een uitzonderlijke droogteperiode. In 2015 kreeg de regio rondom Kaapstad slechts de helft van de normale jaarlijkse neerslag hoeveelheid. In 2016 werd deze hoeveelheid nog minder en in 2017 viel er amper een derde van het jaarlijkse gemiddelde. Daarmee heeft de periode 2015-2017 een historisch dieptepunt bereikt en gaat de boeken in als de droogste 3-jarige periode sinds het begin van betrouwbare metingen in 1933. Geen record om blij mee te zijn. Dit ernstige gebrek aan regenval zorgde ervoor dat er minder water aan de stuwmeren werd toegevoegd dan er werd ontrokken. Het gevolg: een jaar-op-jaar afname van het waterniveau.  

Om Day Zero af te wenden werden er verschillende noodmaatregelen ingevoerd. Zo werd het persoonlijke waterverbruik verminderd tot 50 liter per dag. Ter vergelijking: wereldwijd ligt dit gemiddelde op 185 liter per dag. Voor de landbouwsector werd er een drastische vermindering van 60% opgelegd. Gezien deze sector een van de grootste afnemers van water is in de regio, voornamelijk wijnbouw, verloren maarliefst 37.000 mensen hun baan als direct gevolg van de waterbeperkingen. Daarnaast leidde het rantsoeneren van het watergebruik voor vele protesten. Met de leus ‘water for all, or the city must fall’, ging de armere bevolking de straat op voor de in hun ogen oneerlijke verdeling van water.

Ondanks de onrust die gepaard ging met de maatregelen hadden deze wel succes en werd Day Zero afgewend. Daarbij hielp de lang uitgebleven regenval mee door in de winter van 2018 de stuwmeren tot 76% te vullen. Een groot verschil met de 10,5% in april van dat jaar!

Vanaf 2019 werkt Kaapstad aan de uitvoering van Cape Town's Water Strategy; our shared water future. Deze strategie is omgezet in het Western Cape Sustainable Water Management Plan 2017-2022. In dit plan staan 4 doelen centraal, startend met de effectieve samenwerkingen tussen overheid en instituaties voor het organiseren en plannen van duurzaam watermanagement. Hierbij is het van belang dat er gezamenlijke verantwoordelijkheid gedragen wordt. Met als doel om uitvoerende instituties te faciliteren in het plannen, implementeren en onderhouden van de diensten en infrastructuur die nodig zijn voor duurzaam en veerkrachtig watermanagement. 

Daarnaast focust het plan zich op duurzame waterbronnen, van rivieren, dammen, grondwater tot herbruik en ontzilting van reeds gebruikt water. De minimalisatie van waterverlies komt ook in het plan naar voren, denk aan preventie van lekkages en frequent onderhoud van het leidingnetwerk. 

Effectieve monitoring is hierbij van belang, net zoals monitoring van water kwaliteit en kwantiteit. De resultaten hiervan moeten op een begrijpelijke manier gedeeld worden met de inwoners van de stad en anderen belanghebbenden om de bewustwording te verhogen. Deze verhoogde bewustwording draagt op haar manier weer bij aan gedrag wat een positieve impact heeft op het watermanagement van de stad. Zo is er sinds de maatregelen een veel lager gebruik van water per persoon per  dag, ondanks het feit dat deze maatregelen nu niet meer gelden. De urgentie voor de Kaapsteders aangekomen? 

Minder vliegen, bewust consumeren en dieet wijzigingen (geen vlees en zuivelproducten eten); Mensen zijn de afgelopen jaren veel bezig met het verminderen van hun ecologische voetafdruk. Maar ook jouw watergebruik heeft invloed op klimaatverandering, door o.a. douche, kledingwassen en koken. Hiervoor is een aparte term in het leven geroepen: ‘grondwatervoetafdruk’. De grondwatervoetafdruk is het landoppervlak dat op een specifieke plaats nodig zou zijn om in de grondwaterbehoefte te kunnen voorzien, zonder dat er uitputting optreedt. Zolang deze niet groter is dan het oppervlak dat daadwerkelijk beschikbaar is, is er niks aan de hand. Helaas leven wij echter vaak op grotere voet dan ons kleinere landoppervlakte toelaat...

Grondwater bevindt zich, zoals de naam al doet vermoeden, onder de grond.
Deze opslag bevindt zich in de zogeheten aquifers, bodemlagen waar het water zich in het ‘’gesteente’’ van deze aardlaag bevindt. Deze bodemlagen bestaan voornamelijk uit zand, grind of ander poreus gesteente. Tussen de aquifers bevinden zich de aquitards, bodemlagen zoals klei die geen wateropslag kunnen faciliteren. Aquifers bevinden zich doorgaans op 25 tot 100 meter diepte en worden aangevuld door regen, rivieren en ondergrondse stromingen tot zij verzadigd zijn.
De aquifers bevatten vroeger veel water maar zijn in de loop der tijd in delen van de wereld nagenoeg leeggepompt. Hoogste tijd om deze ontwikkeling aan te pakken!

In Chili is daarom een samenwerking tot stand gekomen met het Nederlandse Partners voor Water, onder de noemer: project GIRAgua Recharge. Dit project focust zich op het onderzoeken van wateropslag onder de grond. Chili is namenlijk een land met een enorme uitgestrektheid, maarliefst 4000 km van noord naar zuid, en heeft daarmee een grote geografische diversiteit. Dit zorgt ervoor dat het land onderhevig is aan een veelheid aan wateropgaven. Één van de meest urgente opgaven is de beschikbaarheid van water. In het noorden zijn namelijk extreme droogtes die het land doen hunkeren naar water. De periodes van droogte nemen door de klimaatverandering alleen maar toe. Helaas kan er in de natte periodes niet worden geprofiteerd van de hoeveelheid water omdat het water, via het stroomgebied van de Elqui, feitelijk direct naar de zee stroomt. Het vasthouden van water is dan ook cruciaal om goed om te gaan met de beschikbaarheid van water.

Het GIRAgua Recharge project onderzoekt dan ook de mogelijkheden om deze aquifers kunstmatig te vullen met water uit verschillende bronnen. In eerste instantie zal dit water uit rivieren zijn maar daarnaast wordt ook gekeken naar infiltreren van gezuiverd huishoudelijk water. Hiermee moet men rekening houden met onder andere de structuur van de aquifer, zoals de compactheid en indringbaarheid van de bodemlaag en de diepte waarop de aquifers kunnen worden gevonden. Deze diepte hangt meestal af van het niveau van de waterspiegel in een gebied. Deze kan door de tijd heen veranderen en is ook per seizoen aan verandering onderhevig.

Daarnaast moet er ook rekening gehouden worden met verontreiniging van de aquifers, door onder andere zoutwaterindringing en vervuiling door menselijke activiteiten. Zoutwaterindring heeft meer kans wanneer aquifers worden leeggepompt en hierdoor de waterdruk daalt. Wanneer de waterdruk afneemt in een aquifer, krijgt zout water meer ruimte om landinwaarts de afquiers in te stromen. Gelukkig zijn er methodes zoals grondwaterdammen om dit probleem aan te pakken.
Het aandeel van menselijke activiteiten die bijdragen aan grondwaterverontreiniging wordt veroorzaakt door een breed scala, van riolering, landbouw, huishoudelijk afvalwater tot de industrie. Om dit probleem aan te pakken moet men bewustwording stimuleren om de nadelige gevolgen van deze verontreiniging breed te verspreiden. Wat is jouw grondwatervoetafdruk en hoe kan je deze verminderen?
Daarnaast is het in de landbouw belangrijk om het gebruik van chemicaliën te beperken tot een minimum (liever het compleet uitbannen hiervan). De industrie moet stoppen met het lozen van (onbehandeld) afval in waterwegen. Door het investeren in vervuilingsbeheerssystemen zouden er stappen gezet kunnen worden in het reduceren van de vervuiling van grondwater. Daarnaast is er in Nederland de wet Milieubeheer waar juridisch is vastgelegd wat de regels zijn om grondwaterverontreiniging te voorkomen.
Wanneer water namelijk verontreiging is, is het praktisch onomkeerbaar...

Preventie is hierbij dus van groot belang en moet iedereen het gezegde: beter voorkomen dan genezen, heel letterlijk nemen..

Het is ons met de paplepel ingegoten (of gelukkig juist niet) : “Zout water kun je niet drinken”. Zouden we dat wel doen. Dan word het zout opgenomen worden in ons bloed samen met het water, waardoor het natrium gehalte in ons lijf teveel toeneemt. Dit noem je ook wel hypernatriëmie. Je nieren kunnen het zout verwijderen maar
daarvoor hebben ze juist nóg meer water nodig. Om die reden wordt je dus alleen maar meer dorstig. Een klein groepje zee zoogdieren en vogels kunnen het wel
doordat ze een natuurlijke filter hebben, of meer efficiënte nieren. De mens kan dus helaas niet op de fysiologie van haar lichaam vertrouwen.  Maar wel in de techniek?

Al sinds de jaren ’60 is de mens erin geslaagd om zout van water te scheiden. Deze z.g. ontziltingsinstallaties kunnen mogelijk een grote rol gaan spelen in een
betere drinkwatervoorziening. Voor ontzilting kunnen veel verschillende manieren ingezet worden, waarbij ;luchtdruk ; verhitting ; water en elektra slim worden ingezet. Vooral druk – gebaseerde technieken worden vaak gebruikt. Een term die veel in de techniek voorkomt zijn ‘Reverse Osmosis’ (RO)-technologieën. Daarvoor moeten we eerst begrijpen wat osmose is. Osmose vind bijvoorbeeld ook plaats bij planten. Als in een plantencel water verdampt, neemt de concentratie van het zout toe. Osmose is het proces dat water van buiten het membraan van de plantencel naar binnen trekt zodat het weer in balans is. Bij het kunstmatige RO wordt niet het
water, maar juist het zout en andere verontreinigende stoffen uit het mineraal-houdende water gedrukt. Het water dat overblijft doorloopt nog een aantal filterende
stappen tot uiteindelijk schoon drinkwater overblijft! Ironisch gezien is dit geen waterdichte oplossing. Voor elke liter water gifilterd water, is er gemiddeld 4
liter water verspilling. Er is veel energie voor nodig; ook goede mineralen verdwijnen uit het water; en bovendien is het traag, ingewikkeld en dus duur. Om
deze reden halen we momenteel maar een verwaarloosbaar percentage schoon drinkwater uit synthetische ontzilting.

Maar waar problemen ontstaan, worden oplossingen gevonden! Begin 2022 verscheen er in het prestigieuze blad ‘Nature’ een artikel over een nieuwe methodiek om zeewater te ontzilten. Wat hier voor nodig is? Louter zonlicht en z.g. MOF’s, wat staat voor Metal Organic Frameworks. Binnen de wereld van materialen regent heb publicaties omwille van de potentie die het bevat. MOF’s is een hybride materiaal dat bestaat uit kleine metaaldeeltjes (ionen), en organische moleculen (liganden) die ze bij elkaar houden. MOF’s zijn relatief eenvoudig en snel te maken. Wetenschappers zijn er al in geslaagd om bijna 140 liter schoon water produceren met 1 kilogram MOF.

Wanneer drinkwater als zodoende beschouwd mag worden, bepaalt de Wereldgezondheidsorganisatie. Hiervoor wordt een TDS- waarde (Total Dissolved Solids) gehanteerd. Hoe hoger het getal, hoe vervuilder het water. Het limiet dat drinkwater mag hebben, is 600 ppm (parts per million). Met deze techniek zijn er praktijkopstellingen geweest waarbij vervuild rivier water van meer dan 2200 ppm gereinigd  kon worden naar 500 ppm. Dat met een simpele chemische verbinding en zonlicht.  Een uitgelezen kans, want met name de gebieden met de meeste zonuren, minste regenval en langste droogte hebben als eerst te kampen met de waterproblemathiek. Ook in kleinschalige landelijke gebieden kunnen deze ontziltingssystemen snel en relatief goedkoop worden opgezet.

Biedt de techniek dan niet gewoon de oplossing voor het hele probleem? Helaas niet! Grootschalige exploitatie van dergelijke projecten zijn erg tijdsintensief. Het kan tientallen jaren duren voor succesvolle proeven uitmonden tot grootschalige oplossingen. Het ontzilten van water kan zeker een belangrijk onderdeel zijn in het streven de wereldbevolking van schoon drinkwater te voorzien. We zullen daarnaast ook veel beter om moeten gaan met onze huidige watervoorraden. Een gigantisch deel van ons water gaat verloren of raakt grondig vervuild. We kunnen hier gemakkelijk veel spaarzamer mee omgaan.